Op reis met leerplichtige kinderen – hoe pak je dat aan?

Met leerplichtige kinderen op reis, kan dat? En tegen welke regels en beperkingen loop je aan? Wij gingen op onderzoek uit en vroegen onder meer advies aan een leerplichtambtenaar. 

‘De kinderen hoeven nog niet naar school, dus nu kunnen we nog’, hoor ik reislustige ouders vaak zeggen. Ik heb zelf momenteel geen reisplannen, maar krijg toch een beetje de zenuwen van dit soort uitspraken. Ik heb een kind van bijna twee, theoretisch gezien zijn er dus nog twee jaar waarin we onbezorgd op reis kunnen gaan. En wat betekent het als ik die kans niet grijp? Is de mogelijkheid om met mijn gezin te reizen dan verkeken?

Buiten de vakanties weg

Ik besluit uit te zoeken hoe het precies zit en begin bij leerplichtambtenaar Miranda. Zij overlaadt me direct met een berg aan regels rondom de onderwijsplicht die kinderen in Nederland hebben. Op mijn vraag of je met leerplichtige kinderen voor een langere periode op reis kunt buiten de schoolvakanties is haar antwoord duidelijk: ‘Nee. Kinderen tussen de 5 en 18 jaar oud mogen nooit van school gehouden worden voor een vakantie of lange reis. Een leerplichtambtenaar zal dit verlof altijd afkeuren, simpelweg omdat de wet dit voorschrijft.’ In speciale gevallen, zoals een bruiloft of seizoensgebonden werk van één van de ouders, kun je wel beroep doen op verlof buiten de vakanties, maar voor een verlof van meer dan 10 dagen gaat dat via de leerplichtambtenaar. En of die een wereldreis zal scharen onder speciaal verlof? Die kans is klein.

Regeltjes om moe van te worden

De moed zakt mij in de schoenen en ik ben ook een beetje verbaasd. Hoe doen die gezinnen, die met schoolgaande kinderen op wereldreis gaan, dat dan? Ik besluit een ervaringsdeskundige te zoeken en kom terecht bij Irene van Travelicious Families. Zij reisde met haar drie leerplichtige kinderen door Zuidelijk Afrika en Azië. Ook Irene liep tegen de regeltjes aan, en dit was zelfs een reden om de reis alsmaar uit te stellen. Irene: ‘Wat het vooral lastig maakte is dat we in Nederland niet alleen leerplicht hebben, maar ook schoolplicht. Dit betekent dat kinderen onderwijs moeten volgen én fysiek een school moeten bezoeken. Met zelf lesgeven voldoe je dus niet aan de eisen.’ 

Uitschrijven bij de gemeente

Ik ben benieuwd hoe Irene het uiteindelijk heeft aangepakt. ‘We zijn eerst het gesprek aangegaan met school. Die stonden erg open voor ons idee om op wereldreis te gaan, maar mochten geen speciaal verlof toekennen. Dezelfde boodschap kregen we van de leerplichtambtenaar. De enige optie die overbleef was uitschrijven bij de gemeente. Dit is wat we uiteindelijk gedaan hebben.’ Ook Miranda beaamt dat uitschrijven bij de gemeente een oplossing is, al zal een leerplichtambtenaar dat niet snel opperen als optie. Miranda: ‘Als kinderen zijn uitgeschreven, dan vervalt de leerplicht. De kinderen kunnen bij terugkomst weer ingeschreven worden. Er zijn voorbeelden van ouders die met de school afspraken dat de kinderen bij terugkomst weer konden instromen.’ 

Houd er rekening mee dat uitschrijven allerlei consequenties heeft. Zo kan het gevolgen hebben voor je zorgverzekering en heeft het invloed op hypotheek, AOW en belastingen.

Tips van gelijkgestemden

Ken jij het Kleine Globetrotter Magazine al? Het eerste reismagazine helemaal gericht op gezinnen? Vier keer paar komt er een nieuwe editie uit met maar liefst 116 pagina’s bomvol reisinspiratie per keer. Nieuwsgierig? Bekijk dan onze webshop om oude exemplaren te bestellen. Of abonneer je om vanaf nu geen editie meer te missen.

Onderwijs is een recht

Vanuit mijn eigen reisbehoefte zag ik de Nederlandse Leerplichtwet vooral als een obstakel, maar door Miranda’s verhaal besef ik ook dat onderwijs een recht is. Bovendien zijn lang niet alle zaken van een leerplichtambtenaar zo onschuldig als een gezin met reiswensen. Miranda: ‘Thuisproblematiek is de grootste oorzaak van schoolverzuim en ook psychische problemen bij kinderen spelen een steeds grotere rol.’ Toch snapt Miranda dat ouders behoefte hebben aan vrijheid en ze ziet dat steeds meer scholen vakanties flexibeler maken. Miranda: ‘Bij die scholen staan alleen de zomer- en kerstvakantie vast, de andere 4 weken mogen ouders flexibel indelen. Dit voorkomt naar mijn mening veel luxeverzuim.’ 

Leerachterstand voorkomen

Uiteindelijk is uitschrijven dus de enige manier, dan vervalt de leerplicht. Maar hoe zorg je dat je kinderen geen leerachterstand oplopen? Miranda: ‘Er zijn ouders die met school afspreken dat de kinderen het jaar over kunnen doen en scholen geven vaak werk mee. Door voor groep 3 (6, 7 jaar) op reis te gaan, voorkom je dat je kinderen veel lesstof missen.’ Irene besloot haar kinderen zelf les te geven met materiaal dat ze van school meekreeg. Hoewel het niet altijd meeviel de motivatie te vinden, hadden de kinderen bij terugkomst geen achterstand op hun klasgenootjes, en zijn ze alle drie over.

Mijn conclusie: op reis met leerplichtige kinderen de moeite waard?

Alles bij elkaar genomen kan ik concluderen dat er zeker mogelijkheden zijn om met leerplichtige kinderen op reis te gaan. Maar ook dat die opmerking van ouders over kinderen die nog niet naar school hoeven, heel erg klopt. Gaan voor het vijfde levensjaar scheelt je een hoop regelwerk. Maar is er dan helemaal geen hoop voor mij als ik te lang blijf uitstellen, en later toch wil gaan? Dat valt mee, als je samen met school een plan maakt, hoeven je kinderen niet direct een leerachterstand op te lopen. En gelukkig zijn er mensen zoals Irene, zij helpt ouders bij het regelen van hun reis via haar website Travelicious Families. 

*De naam van de leerplichtsambtenaar is om privacyredenen gefingeerd.

De leerplichtwet – Hoe zit het nou precies?

0-4 jaar

Kinderen hebben nog geen leerplicht.

4 jaar (onder de 5)

Kinderen zitten al wel op de basisschool maar mogen nog buiten de schoolvakanties weg. Je moet het vertrek wel melden, maar deze toestemming wordt altijd verleend.

5-18 jaar

Kinderen mogen niet van school gehouden worden, tenzij er toestemming wordt gegeven voor verlof buiten de schoolvakantie. Dit verlof wordt alleen toegekend bij buitengewone omstandigheden, zoals:

• Bij familieomstandigheden zoals overlijden of een bruiloft.
• Bij medische of sociale indicaties.
• Of als één van de ouders een beroep heeft waarbij het niet mogelijk is om in de schoolvakanties op vakantie te gaan. Hierbij moet een werkgeversverklaring worden overlegd en het mag geen verlenging zijn van een reguliere schoolvakantie. Omdat je verklaart dat dit je enige optie is om op vakantie te gaan, moet dit de enige gezinsvakantie in het schooljaar zijn.

Verlof voor minder dan 10 dagen 

Dit wordt aangevraagd bij de directie van de school, de directeur van de school is dan beslissingsbevoegd.

Verlof voor meer dan 10 dagen

Dit wordt aangevraagd bij een leerplichtambtenaar van de woongemeente. 

Houd je je kinderen zonder toestemming van school? Dan valt dit onder luxeverzuim en riskeer je een flinke boete.

Lees alle actuele informatie over Leerplicht in Nederland.

Verzekeren als je uitschrijft

Houd er rekening mee dat als je uitschrijft in Nederland dit invloed kan hebben op je zorgverzekering. Meer weten over verzekeringen tijdens een reis? Lees de blog: Goed verzekerd in het buitenland.

Verhalen lezen van ouders met leerplichtige kinderen?

Dit Belgische gezin volgt een deel van de zijderoute met hun kinderen.
Richard en Esther reizen met leerplichtige kinderen met een camper door Europa.